DỰ THẢO LUẬT NHẰM SIẾT CHẶT QUẢNG CÁO TRÊN MẠNG XÃ HỘI

Hà Nội (VNS/VNA) – Các quy định hiện hành về quảng cáo chưa theo kịp với sự phát triển của bán hàng trực tuyến và vai trò của những người có ảnh hưởng (influencers), các chuyên gia đã cảnh báo.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo sẽ được đưa ra thảo luận tại kỳ họp sắp tới của Quốc hội, với trọng tâm là tiếp cận các vấn đề liên quan đến marketing trên mạng xã hội.

Các đề xuất siết chặt quản lý, đang tạo ra sự quan tâm và tranh luận lớn trong dư luận, sẽ được thảo luận tại kỳ họp thứ 8 của Quốc hội khóa XV vào tháng 10 năm 2024.

Thị Trường Quảng Cáo Trực Tuyến Tăng Trưởng Nhanh

Theo báo cáo của Statista, thị trường quảng cáo Việt Nam dự kiến sẽ tạo ra doanh thu gần 2,3 tỷ USD trong năm 2023, trong đó quảng cáo trực tuyến chiếm tỷ trọng lớn nhất, khoảng 1,21 tỷ USD.

Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam dự báo trong năm 2024, quảng cáo trực tuyến có thể đạt từ 3-4 tỷ USD.

Hiện nay, 70% doanh thu từ quảng cáo trực tuyến thuộc về các mạng xã hội quốc tế như Meta, Google và TikTok, trong khi Việt Nam chỉ thu được một phần nhỏ thuế từ nguồn này.

Việc các mạng xã hội quốc tế chiếm ưu thế đã gây ra những vấn đề nghiêm trọng, bao gồm quảng cáo sai sự thật, sản phẩm kém chất lượng và các vi phạm pháp luật (như cờ bạc, cá cược và cho vay lãi nặng), khiến dư luận lo ngại.

Cải Cách Quy Định Quảng Cáo

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết sau một thập kỷ thực thi Luật Quảng cáo, các quy định hiện hành đã bộc lộ nhiều hạn chế và bất cập.

Bộ này đang tìm kiếm ý kiến đóng góp về dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo, trong đó bao gồm các biện pháp mới tại Điều 23 và Điều 23a để tăng cường quản lý hoạt động quảng cáo trực tuyến và quảng cáo xuyên biên giới.

Dự thảo quy định rằng các tổ chức nước ngoài tham gia quảng cáo xuyên biên giới tại Việt Nam phải tuân thủ quy định của pháp luật Việt Nam, thông báo với các cơ quan chức năng liên quan, tránh quảng cáo trên các nội dung vi phạm pháp luật và chấp hành yêu cầu gỡ bỏ thông tin trái phép.

Quy Định Mới Dành Cho Influencers

Phó Giám đốc Sở Văn hóa cơ sở Nguyễn Quốc Huy cho biết, dự thảo đã sửa đổi khái niệm về những người vận chuyển sản phẩm quảng cáo, bao gồm các tổ chức thực hiện quảng cáo thông qua mạng xã hội và đưa ra các quy định cụ thể về quyền và nghĩa vụ của các tổ chức này.

Dự thảo cũng quy định mới đối với influencers trong hoạt động quảng cáo, phù hợp với Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Theo đó, các influencers phải tuân thủ các tiêu chuẩn pháp lý liên quan đến tính năng và chất lượng của sản phẩm quảng cáo, ký hợp đồng bằng văn bản và thông báo rõ ràng với người tiêu dùng khi quảng bá các sản phẩm như mỹ phẩm, thực phẩm trên mạng xã hội.

Dự thảo cũng đề xuất các quy định chặt chẽ hơn đối với những người vận chuyển sản phẩm quảng cáo, đặc biệt là những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội. Các quy định này sẽ xác định rõ quyền và nghĩa vụ của họ, đồng thời giải quyết nghĩa vụ của các doanh nghiệp tham gia quảng cáo xuyên biên giới và các biện pháp phát hiện và xử lý vi phạm trên các nền tảng quốc tế.

Quản Lý Quảng Cáo Trực Tuyến Xuyên Biên Giới

Hiện nay, chuỗi giá trị của dịch vụ quảng cáo trực tuyến thường có ít nhất sáu bên tham gia: nhà quảng cáo (thương hiệu hoặc cá nhân mua không gian quảng cáo), nhà cung cấp dịch vụ quảng cáo (công ty truyền thông), người vận chuyển sản phẩm quảng cáo, các trung gian internet (như Google, Facebook, TikTok), người bán không gian quảng cáo (chủ sở hữu website và các kênh nội dung) và người nhận quảng cáo (người tiêu dùng).

Trong chuỗi này, các trung gian internet cung cấp các nền tảng công nghệ kết nối những người mua không gian quảng cáo với những người cung cấp không gian này. Khi một đơn đặt quảng cáo được thực hiện, thuật toán xử lý và cung cấp quảng cáo cho người dùng trong vòng 100-150 mili giây. Quá trình này được gọi là quảng cáo tự động (programmatic advertising) và được hỗ trợ bởi công nghệ số.

Vấn Đề Quảng Cáo Sai Sự Thật

Theo Nguyễn Lan Phương, từ Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông (IPS), do tính năng kỹ thuật, các trung gian internet không tham gia vào việc tạo ra hoặc giám sát nội dung do người dùng tạo ra và không nên bị coi là đồng chịu trách nhiệm về các nội dung vi phạm do người dùng tạo ra.

Phương cho rằng, Dự thảo Luật Quảng cáo không nên áp đặt nghĩa vụ giám sát nội dung cho các trung gian internet. Cách tiếp cận này phù hợp với các quy định trong sửa đổi, bổ sung Luật Sở hữu trí tuệ năm 2022 và tương thích với các thực tiễn quốc tế ở các khu vực phát triển như Mỹ và Liên minh Châu Âu.

Thay vào đó, cần có các quy định yêu cầu các trung gian internet cung cấp thông tin cho cơ quan nhà nước khi có yêu cầu, phát triển chính sách quảng cáo phù hợp với thị trường Việt Nam và triển khai các tính năng để gắn nhãn rõ ràng cho nội dung quảng cáo.

Về quảng cáo sai sự thật của các influencers, KOLs (Key Opinion Leaders) và KOCs (Key Opinion Customers), Nguyễn Trường Sơn, Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam, cho biết hiện nay có nhiều lỗ hổng trong quy định, dẫn đến việc quảng cáo sai sự thật từ một số influencers mà không có hình thức xử phạt hiệu quả.